Uniwersyteckie Centrum Przyrodnicze

UNIWERSYTECKIE CENTRUM PRZYRODNICZE

Prawie 1700 niezwykłych eksponatów, 9 sal wystawowych, wystawy czasowe, zajęcia edukacyjne, spotkania z pasjonatami przyrody – tak wygląda działalność Uniwersyteckiego Centrum Przyrodniczego im. Prof. Andrzeja Myrchy.
Pracownicy Uniwersyteckiego Centrum Przyrodniczego im. Profesora Andrzeja Myrchy, przygotowali szeroką ofertę zajęć edukacyjnych. Są to kierowane do uczniów szkół podstawowych i średnich lekcje muzealne w formie wykładów i warsztatów, z wykorzystaniem sali seminaryjnej i sal wystawowych, głównie z zakresu swoich specjalności badawczych: paleontologii, zoologii, ornitologii, entomologii, mykologii i botaniki.

Osoba do kontaktu: dr Anna Matwiejuk, + 48 85 745 73 22
e-mail: matwiej@uwb.edu.pl

ul. Konstantego Ciołkowskiego 1J, 15-245 Białystok

Zajęcia są płatne
– na podstawie Zarządzenia nr 9 Rektora Uniwersytetu w Białymstoku z dnia 18 stycznia 2023 r. w sprawie określenia wysokości opłaty za wstęp do Uniwersyteckiego Centrum Przyrodniczego im. Profesora Andrzeja Myrchy

EWOLUCJA CZŁOWIEKA

Na wykładzie zostaną przedstawione następujące zagadnienia: miejsce człowieka wśród naczelnych, różnice pomiędzy istotami człowiekowatymi a małpami człekokształtnymi, przebieg procesu ewolucji człowieka, zapis kopalny człowiekowatych, wymarłe gatunki człowiekowatych i ich charakterystyka, drzewo rodowe człowieka. Zajęcia odbędą się w wyjątkowej sali poświęconej ewolucji człowieka. Głównym elementem ekspozycji jest mural przedstawiający jedenaście scenek z życia naszych przodków (np. ardipiteków, australopiteków, człowieka wyprostowanego, człowieka zręcznego, człowieka neandertalskiego). Mural uzupełniają repliki czaszek jedenastu hominidów, w tym czaszki australopiteka Lucy, Pani Ples, pitekantropa i człowieka z Cro-Magnon (jednego z pierwszych kopalnych przedstawicieli Homo sapiens, którego szczątki odkryto w Europie), popiersia wybranych gatunków, opisy poszczególnych gatunków oraz rekonstrukcja w skali 1:1 neandertalczyka Homo neanderthalensis.

Forma: wykład
Czas trwania: 60 min.
Miejsce: zajęcia stacjonarne (Uniwersyteckie Centrum Przyrodnicze)
Osoba prowadząca: dr Anna Matwiejuk
Kontakt: matwiej@uwb.edu.pl
Grupa wiekowa: szkoły średnie

ŚWIAT ZWIERZĄT

Dlaczego podczas usuwania kleszcza z naszego ciała nie powinniśmy go smarować tłuszczem ani wykręcać? Na te i podobne pytania odpowiedzą pracownicy UCP podczas wykładu i prezentacji. Omówimy budowę kleszczy, ich biologię i zagrożenia z nimi związane, oraz sposoby usuwania kleszczy z naszego ciała i sposoby unikania ich podczas spacerów.

Forma: wykład
Czas trwania: 60 min.
Miejsce: zajęcia stacjonarne (Uniwersyteckie Centrum Przyrodnicze)
Osoba prowadząca: dr Janusz Kupryjanowicz
Kontakt: kuprzool@uwb.edu.pl
Grupa wiekowa: szkoły podstawowe (klasy IV-VIII), szkoły średnie

Przedstawienie wszystkich gatunków sów żyjących w Polsce oraz sposobów ich obserwacji. Prowadzący omówi rolę wzroku i słuchu sów w lokalizowaniu swoich ofiar oraz sposoby polowania wybranych gatunków.

Sowy złowione ofiary łykają w całości. Niestrawione kości, sierść i pióra ofiar wypluwają w postaci kluskowatych pakiecików zwanych zrzutkami lub wypluwkami. Analiza zrzutek jest dobrą metodą badawczą diety sów. Jeśli chcesz poznać czym odżywiają się dwa gatunki sów z okolic Białegostoku, zapraszamy na warsztaty samodzielnej analizy zrzutek puszczyka i uszatki.

Forma: warsztat
Czas trwania: 120 min.
Miejsce: zajęcia stacjonarne (Uniwersyteckie Centrum Przyrodnicze)
Osoba prowadząca: dr Janusz Kupryjanowicz
Kontakt: kuprzool@uwb.edu.pl
Grupa wiekowa: szkoły podstawowe, szkoły średnie

Czy wiesz, że pająki choć nie mają skrzydeł potrafią szybować? Czy wiesz, że w Polsce jest pająk, który aby złowić samicę innego gatunku pająka udaje jej samca? Odpowiedzi na te i podobne pytania usłyszysz na wykładzie poświęconym pająkom. Dowiesz się wiele o strategiach łowieckich i jadowitości pająków, o ich opiece nad potomstwem i wielu innych interesujących faktach. Zapraszamy!

W Polsce znanych jest ponad 800 gatunków pająków. Pająki są obecne wszędzie. Kilka gatunków żyje stale w naszych domach. Na proponowanych warsztatach prowadzący nauczy rozpoznawać gatunki pająków najczęściej spotykanych w naszych domach i ich obejściu. Na warsztatach będziesz mógł obejrzeć oprócz krajowych gatunków pająków również egzotyczne tzw. ptaszniki i groźną czarną wdowę (uspokajam! martwą!).

Forma: warsztaty
Czas trwania: 120 min.
Miejsce: zajęcia stacjonarne (Uniwersyteckie Centrum Przyrodnicze)
Osoba prowadząca: dr Janusz Kupryjanowicz
Kontakt: kuprzool@uwb.edu.pl
Grupa wiekowa: szkoły podstawowe, szkoły średnie

Wydawać by się mogło, że pojęcie „Zombie” łączy się z przyrodą tylko dzięki naszej wyobraźni. Czy aby na pewno? Wykład „Zombie w świecie przyrody” skupia się na wyjątkowych pasożytach, które wpływają na zachowanie swoich żywicieli, często całkowicie przejmując nad nimi kontrolę. Grzyby sterujące mrówkami, muchy strzelające zarodnikami, myszy nabierające odwagi w starciu z kotem to tylko niektórzy bohaterowie wykładu.

Forma: wykład
Czas trwania: 60 min.
Miejsce: zajęcia stacjonarne (Uniwersyteckie Centrum Przyrodnicze)
Osoba prowadząca: mgr Wojciech Pszczółka
Kontakt: wojciech.pszczolka@uwb.edu.pl
Grupa wiekowa: szkoły podstawowe (klasy IV-VIII), szkoły średnie

Zajęcia poświęcone tej wyjątkowej grupie kręgowców pozwolą lepiej poznać ich charakterystyczne cechy i zwyczaje. Warsztaty odbywają się w naszej największej sali wystawowej (Przyroda Polski północno-wschodniej), wśród wielu modeli dermoplastycznych ssaków i ptaków. Oprócz utrwalenia podstawowych wiadomości o ptakach na kartach pracy, na zajęciach można poznać wiele ciekawostek związanych z tymi zwierzętami.

Forma: warsztaty
Czas trwania: 60 min.
Miejsce: zajęcia stacjonarne (Uniwersyteckie Centrum Przyrodnicze)
Osoba prowadząca: mgr Wojciech Pszczółka
Kontakt: wojciech.pszczolka@uwb.edu.pl
Grupa wiekowa: szkoły podstawowe (klasy IV-VIII), szkoły średnie

Jakie cechy charakterystyczne mają poszczególne grupy bezkręgowców? Jak je odróżnić? W oparciu o wystawę „Filogeneza zwierząt tkankowych” wspólnie, na kartach pracy, powtórzymy najważniejsze i najciekawsze aspekty dotyczące zwierząt bezkręgowych. Uczestnicy zajęć posłuchają również m.in. o najniebezpieczniejszym parzydełkowcu, czy o fascynującym życiu pszczół.

Na te i inne pytania odpowiemy na warsztatach poświęconym stawonogom, najliczniejszej i najbardziej zróżnicowanej grupie zwierząt na świecie. Przyjrzymy się pod mikroskopem szczegółom budowy ciała pajęczaków (między innymi groźnych dla nas kleszczy), owadów, skorupiaków i wijów żyjących na w naszym kraju w najbliższym otoczeniu. Będzie można również obejrzeć, a niektóre nawet wziąć do ręki, egzotyczne stawonogi: największe motyle i chrząszcze świata, skolopendry, skorpiony, ptaszniki, biczykoodwłokowce, tępoodwłokowce i solpugi. Na warsztatach powiążemy budowę ciała stawonogów z ich funkcjonowaniem w środowisku oraz wskażemy na ich rolę w przyrodzie.

Forma: warsztaty
Czas trwania: 60 min.
Miejsce: zajęcia stacjonarne (Uniwersyteckie Centrum Przyrodnicze)
Osoba prowadząca: dr Janusz Kupryjanowicz
Kontakt: kuprzool@uwb.edu.pl
Grupa wiekowa: bez ograniczeń

ŚWIAT GRZYBÓW, POROSTÓW I ROŚLIN

Jeśli jesteście ciekawi otaczającego Was świata i macie w sobie ducha prawdziwego odkrywcy, zapraszamy na warsztaty lichenologiczne. Wspólnie pochylimy się z lupą, by obserwować ten nieznany, zwykle niedostrzegalny, barwny i zróżnicowany świat porostów. W trakcie warsztatów uczestnicy odkryją czym tak naprawdę są porosty i czym różnią się od innych organizmów, np. mszaków. Gdzie można je spotkać i jaką pełnią rolę. W czasie zajęć będzie można dowiedzieć się także, co jedzą renifery zimą, czym zięba wyścieła swoje gniazdo, jaki porost jest przysmakiem w Japonii oraz czym była biblijna manna z nieba. Uczestnicy będą mieli możliwość, pod czujnym okiem lichenologa, zobaczenia i samodzielnego oznaczenia – za pomocą kluczy – wybranych gatunków porostów. Nauczą się rozpoznawania form plech porostów. Przekonają się, czym są malutkie kieliszki, listki, pucharki, hełmy, tarczki. Dowiedzą się, czym jest zjawisko poikilohydryczności porostów.

Forma: warsztaty
Czas trwania: 60 min.
Miejsce: zajęcia stacjonarne (Uniwersyteckie Centrum Przyrodnicze)
Osoba prowadząca: dr Anna Matwiejuk
Kontakt: matwiej@uwb.edu.pl
Grupa wiekowa: szkoły podstawowe (klasy IV-VIII), szkoły średnie

Na wykładzie dowiemy się wszystkiego, co jest istotne na temat porostów. O tym, że współżycie glonów i grzybów w plechach porostów przypomina życie niewolników w starożytnej Sparcie, że porosty toczą od dawna „wojnę chemiczną”, że porosty rosnące na Antarktydzie mogą być analogami tych gatunków, które mogłyby przetrwać na Marsie oraz wiele innych informacji na temat tej niezwykłej i niedocenianej grupy organizmów.

Zajęcia przybliżą budowę i wygląd grzybów oraz zaznajomią uczniów z niektórymi gatunkami występującymi w polskich lasach. Uczestnicy poznają budowę grzybów oraz sposób ich rozmnażana i odżywiania. Nauczą się też rozpoznawać wybrane grzyby jadalne i trujące. Zajęcia pozwolą wzbogacić słownictwo związane z grzybami.

Wykład dotyczy grzybów, które są ważnym elementem Natury, a przy tym tak ogromnym ilościowo, niezbadanym i fascynującym światem, że nauka utworzyła dla nich osobne królestwo. Niektóre z nich znamy doskonale, inne znamy mniej, ale przyciągają naszą uwagę kolorem, kształtem lub zapachem. Jeszcze inne są nam zupełnie nieznane lub w ogóle niedostrzegane.

Celem wykładu jest zaprezentowanie zaskakującego bogactwa form, kształtów i barw śluzowców. Śluzowce to jedne z najbardziej zaskakujących organizmów, przypominają niektórymi swoimi cechami rośliny, grzyby, a nawet zwierzęta. Ich wegetatywne ciało to ruchliwa śluźnia. Obserwując śluzowce, często trudno uwierzyć, że śluzowata, poruszająca się jak pełzak postać, często jaskrawo zabarwiona i misternie ukształtowana zarodnia na trzoneczku, to dwa stadia rozwojowe tego samego organizmu – śluzowca.

Wykład przybliży najstraszniejsze gatunki roślin i grzybów na świecie, w tym kwiaty przypominające nietoperze,
postać Dartha Vadera, przedziwną ośmiornicę w świecie roślin, grzyby przypominające zakrwawione narządy wewnętrzne, czy też pofałdowany mózg i jelita.

ŚWIAT SKAMIENIAŁOŚCI

Chcesz obejrzeć pająka, wija lub pszczołę sprzed ok. 50 mln lat temu? Czy chcesz dowiedzieć się jak wyglądał las bursztynodajny? Zapraszamy na wykłady i warsztaty poświęcone bursztynom.
Uczestnicy poznają rolę żywic w życiu roślin żywicujących oraz znaczenie żywic w tworzeniu bursztynu. Przedstawione zostaną sposoby wykorzystania żywic współczesnych i kopalnych (bursztyny) dawniej i dziś. Uczestnicy dowiedzą się, jak wyniki badań paleozoologicznych bursztynów wpływają na poznanie historii życia na Ziemi.
Omówienie zostaną metody badawcze bursztynów, ze szczególnym uwzględnieniem metod wykorzystywanych przez paleoentomologów.

Przedstawienie genezy powstania bursztynu. Pokaz i omówienie najbardziej znanych rodzajów bursztynów (dominikański, bałtycki, birmański). Wyjaśnienie, czym jest inkluzja i jak powstała. Omówienie życia zwierząt bezkręgowych, oraz ich środowiska w bursztynodajnym lesie w oparciu o badania inkluzji w bursztynie.